پیامدهای بچه ها کار نوین - وبلاگ خلیج اپ

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، تهران (پانا) - استفاده از رسانه ها به اشکال متعدد و گوناگون با زندگی امروزه عجین شده و جنبه های متعدد پیدا و پنهان زندگی را تحت تأثیر خود قرار داده است. در این میان تبلیغات تجاری به عنوان یکی از برنامه های حوزه رسانه، سهم قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.

به گزارش ایران، تبلیغات تجاری فرایندی ارتباطی است که به معرفی کالاها و خدمات تجاری می پردازد تا مخاطبان خود را برای انتخاب و خرید کالا مجاب سازد. امروزه تبلیغات در همه زمینه ها از قبیل سیاست، تجارت و حتی علم و هنر نقش مؤثری دارد. تبلیغات معمولاً به دو معنا به کار می رود. در معنای منفی آن، کوشش می نماید با دروغ و فریب مردم و سودآوری ناعادلانه، اقدام به فروش کالا نماید (ترغیب)، اما به معنای مثبت آن، ضمن اجتناب از هرگونه دروغ و فریب، هدفش ارائه اطلاعات، آگاهی بخشی و آموزش است. از سوی دیگر نظام سرمایه سالاری پیوند عمیق با تبلیغات به مفهوم مدرن آن دارد. هدف این تبلیغات تنها بزرگسالان نیستند بلکه بچه ها و خردسالان نیز طعمه هایی عالی برای تبلیغات سرمایه سالاری هستند. در این میان آژانس های تبلیغاتی، بیشترین استفاده را از رسانه های جمعی می برند.

توسعه بی رویه تبلیغات، بچه ها را نه تنها به عنوان هدف، بلکه به عنوان ابزار تبلیغات قرار داده است. امروزه بسیاری از منتقدان، نگران تأثیرات اجتماعی تبلیغات و آسیب های جدی ناشی از استفاده ابزاری از بچه ها هستند، زیرا در پاره ای از تبلیغات بچه ها نه به عنوان هدف و مخاطب اصلی، بلکه به عنوان وسیله و ابزاری برای تبلیغات و عایدیزایی در فضای مجازی استفاده می شوند و در خدمت تجارت قرار می گیرند.

سوءاستفاده از بچه ها از زمانی شروع شد که استفاده آشکار از زنان در تبلیغات ممنوع شد و بچه ها آهسته آهسته جای آنها را گرفتند، بویژه بچه های که از جذابیت ظاهری و جسمانی بیشتری برخوردار بودند. بدین صورت بچه ها، قربانی عایدیزایی شده، در خدمت تجارت و صنعت مدلینگ عایدیه و شاغل شدند. از سوی دیگر ضمن استفاده ابزاری از بچه ها در تبلیغات، بعضی از خانواده ها به محض تولد فرزندشان بدون کمترین توجه به حریم کودک، با باز کردن صفحه ای در اینستاگرام، لحظه به لحظه زندگی کودک خود را در معرض نمایش قرار داده و کوشش می کنند برای صفحه کودک خود دنبال کننده جمع کنند. در این زمینه مادران نقش بسیار قابل توجهی داشته اند. استفاده از لباس های لاکچری و ژست های خاص، با هدف جذب مخاطبان برای فروش بیشتر، بچه ها را تبدیل به قربانیان اینستاگرام و کودک کار می نماید، بویژه که والدین این بچه ها برای جذابیت بخشیدن هرچه بیشتراین صفحات، کودک خود را مجبور می کنند ساعت ها دوربین را تحمل نموده و با تکرار جملات سنگین و سخت و گاهی آرایش های زننده و آزاردهنده، خواسته های آنان را تأمین کنند.

زمانی که صفحه این بچه ها پرمخاطب می گردد، شرکت ها و کمپانی های بزرگ تبلیغاتی سعی می کنند با استفاده از این صفحات برای تبلیغات خود، آنان را قربانی افزایش سودآوری شرکت های خود نموده و با وارد کردن بچه ها به صنعت مدلینگ وتبلیغات، به سادگی آنها را تبدیل به یک میکرو سلبریتی و اینفلوئنسرهای کوچک کنند. بدین گونه بچه ها بدون درک ازفضای تبلیغات، طعمه معروفیت طلبی و ثروت طلبی والدین خودشده و تبدیل به بچه ها کار نوین، بچه ها کار ویترین جهانی مدرن و فعالان جهانی مارکتینگ دیجیتال می شوند، بچه های که سرپرست خانوار، اما در دست والدین بدسرپرست هستند. کمپانی ها و مؤسسات سرمایه سالاری، همچنین با برگزاری مسابقات مدلینگ، با استفاده از بچه ها و ورود آنها به مسابقات تجاری، بردگی مدرن و استعماری نوین را به نمایش می گذارند.

پیامدهای بچه ها کار نوین

بچه ها ضعیف هستند و قدرت تصمیم گیری ندارند. واقعیت این است که ما اجازه نداریم بدون اجازه وارد جهانی کودکی شویم، اجازه نداریم از بچه ها در تبلیغات استفاده کنیم یا آنها را مخاطب و هدف اصلی تبلیغات قرار دهیم. هرگونه استفاده ابزاری از بچه ها در شبکه ها، از قبیل شبکه های مجازی، نوعی بهره کشی و سوء استفاده و مصداق شاخص کودک آزاری است. هدف قرار دادن یا استفاده از بچه ها در تبلیغات، آنان را از جهت رشد طبیعی و همه جانبه دور می نماید و ناخواسته آنها را وارد فرایندها و جهتهایی می نماید که به هیچ عنوان با جهانی کودکی آنان سازگار نیست. اگر بعضی مادران و پدران بچه ها کار سنتی برای کسب عایدی، بچه ها خود را در ساعت های پر ترافیک و در معابر ناامن و شلوغ شهر مجبور به خرده فروشی می کنند والدین اینستاگرامی بچه ها خود را هر روز مجبور به فروش زیبایی خودمی کنند، اگر بچه ها کار خیابانی به انسان های خشن برونگرا تبدیل می شوند، بچه ها کار اینستاگرامی به خشن های درونگرایی تبدیل می شوند که هم برای خودشان و هم برای جامعه آسیب جدی به شمار می آیند. بنابراین، بچه ها اینستاگرامی چه بسا آینده ای پر مخاطره تر از آینده بچه ها کار خیابانی داشته باشند.

از سوی دیگر، بسیاری از بچه های که در صنعت تبلیغات مورداستفاده قرار گرفته اند به دلیل تفاوت های بسیاری که با همسالان خود دارند و تجربه ای که از فضاهای کاملاً مغایر با سنین خودکسب نموده اند دچار مسائل روانی بسیاری شده اند. عدم امکان تعامل با همسالان خود و دور بودن از محیط طبیعی و تجربه دوران کودکی، ایجاد نوعی خودشیفتگی در این بچه ها به دلیل توجه بیش از حدی که از دیگران گرفته اند تا زمان بزرگسالی، انتظار توجه افراطی همیشگی و احساس احتیاج مرکز توجه همیشگی قرار گرفتن، باور انجام اعمال خارق العاده دائمی جهت کسب توجه بیشتر و احساس افسردگی زمانی که با بی تفاوتی دیگران نسبت به خود روبه رو می شوند، عدم امکان استفاده لازم از آموزش رسمی و بهره گیری از آن به دلیل فقدان زمان لازم، کم وقت گذاشتن والدین برای آموزش آنها، گرایش به مصرف بیش از حد احتیاج در این بچه ها، درخواست خرید کالا های بیشتر به عنوان یک ارزش و نه برطرف احتیاجهای معمولی، فشار بر والدین برای خرید محصولات بیشتر، ایجاد کشمکش و تعارض بین والد و کودک، جست و جوی ارزش ها درظواهر و رشد تک بعدی کودک، سلامت روانی بچه ها را به مخاطره انداخته و به رشد شخصیت آنها آسیب جدی می رساند و چه بسا آنان را در یک تعارض دائمی قرار دهد.

بسیاری از این بچه ها در بزرگسالی دچار افسردگی وسرخوردگی شده، باورها و ارزش های آنها کاهش پیدا می نماید واغلب نمی توانند پدر و مادر خوبی در آینده باشند و مسائل بسیاری را در بزرگسالی تجربه می کنند. همچنین محصول همانندسازی با آنان، افزایش تمایلات و عقده های روانی نامطلوب در دیگربچه ها که استطاعت آن نوع زندگی را ندارند، ایجاد حس رقابت جویی منفی، ایجاد احساس خصومت، حسادت، رقابت، حسرت وبی عدالتی در سایر بچه ها است.

علل پدیده بچه ها کار نوین

جامعه شناسان و روانشناسان معتقدند والدینی که از بچه ها خود به عنوان ابزاری برای تبلیغات استفاده می کنند دلیل نیستند بلکه معلول هستند، لذا باید دلیل این موضوع را شناسایی نموده و ازبین برد. یکی از مهم ترین دلایل، فقر فرهنگی و وجود مسائل مالی در خانواده ها است. به دلیل مسائل فرهنگی ومالی طی سال های گذشته، بچه ها کار سنتی و نوین روز به روز افزایش یافته اند. متأسفانه در بعضی از موارد نیز، والدین به دلیل عدم آشنایی با حقوق بچه ها و صرفاً از روی چشم و هم چشمی و بدون آگاهی و با هدف خود نمایی، اقدام به انتشار عکس و فیلم از بچه ها خود می کنند. بعضی از والدین نیز برای جبران احتیاجهای نیابتی و ارضای خواسته ها و احساسات خود مبادرت به استفاده ابزاری از بچه ها خود نموده اند. از یک سو ضعف نهادهای مدنی و غیردولتی که در حوزه بچه ها و دفاع از حقوق وحریم آنها فعالیت می کنند و ضعف در اجرای قوانین مدون و جاری از سوی دیگر سبب شده است تا کمترین توجه به بچه ها در برنامه ریزی های اجتماعی و فرهنگی صورت گیرد.

راهکارهای پیشگیری از بچه ها کار نوین

1- اجرای قوانین حمایت از حقوق بچه ها

از نگاه قوانین بین المللی، همانند پیمان نامه حقوق کودک کودک باید در برابر هرگونه غفلت، ظلم، شقاوت و استثمار حمایت گردد. در بسیاری از کشورهای جهان هم قوانین و مقررات حقوقی سختگیرانه ای به منظور تبلیغات برای بچه ها و به وسیله بچه ها، وضع شده است.

قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران، قانون کار، قانون مجازات اسلامی و لایحه حمایت از حقوق بچه ها و نوجوانان، کار افراد زیر سن قانونی را مصداق کار بچه ها دانسته و آن را منع نموده است.

ماده دوم قانون حمایت از بچه ها و نوجوانان (مصوب 1381) در تعریف کودک آزاری می گوید: هر نوع اذیت و آزار بچه ها ونوجوانان که موجب گردد به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد گردد و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، بهره کشی مالی برشمرده و ممنوع است.

کنوانسیون مرجع ملی حقوق کودک نیز، یکی از موارد فاحش نقض حقوق کودک را نشر و بازنشر تصاویر بچه ها با اهداف برانگیختن حس ترحم مخاطبان، نمایش استعداد و زیبایی بچه ها، تبلیغ کالاها و خدمات در فضای مجازی و سایت های خبری و اینترنتی و صفحات شخصی به وسیله اشخاص حقیقی و حقوقی و حتی والدین می داند. بنابراین انتشار تصاویر بچه ها در فضای مجازی نقض حقوق کودک است و جرم انگاشته می گردد و قابل تعقیب است.

2- خانواده

یکی از مهم ترین دلایل پدیده بچه ها کار نوین، عدم آگاهی والدین به قوانین و مقررات از یک سو و عدم آگاهی به آسیب ها و پیامدهای آن از سوی دیگر است. بنابراین آگاهی بخشی به والدین و پیگیری های فرهنگی و آموزشی و آشنا نمودن به قوانین وحقوق کودک می تواند به کاهش پدیده بچه ها کار نوین و سنتی منتهی گردد.

3- رسانه ها

امروزه رسانه ها به ما می گویند که جهان در چه وضعی است، واقعیت از چه قرار است و چه موضوعاتی اولویت دارند. بواقع رسالت اصلی رسانه ها فرهنگ سازی است. رسانه های امروز می بایست آینده محور باشند نه رو یداد محور.

4- جامعه

پیشگیری از وقوع پدیده های ناهنجار اجتماعی و مالی همیشه باید مورد توجه همه آحاد جامعه قرار گیرد. کوشش نهادهای غیردولتی و مدنی در کنار نهادهای دولتی، به منظور اصلاح قوانین و مقررات با رویکرد کودک محوری، تدوین لوایح مورد احتیاج در راستای حمایت از حقوق بچه ها، آموزش حقوق کودک به کنشگران حوزه حقوق کودک، تأسیس کلینیک های حقوق کودک و پیشگیری از نقض حقوق کودک از جمله اقداماتی است که احتیاج به تدوین واجرای برنامه های گوناگون با هدف ارتقای حقوق کودک دارد.