موانع جهانی شدن شهر تاریخی خرم آباد - وبلاگ خلیج اپ

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، فاطمه حافظی- خرم آباد - خبرنگار:خرم آباد یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر به شمار می رود و قدمت آن به بیش از 40 هزار سال می رسد. غارهای موجود در آن روایتگر سکونت انسان های هوشمندی است که از این منطقه راهی قاره اروپا شده اند.

غارهای کنجی، کلدر، یافته، پاسنگر، گراجنه و اشکفت قمری را می توان از جمله غارهای مسکونی دره تاریخی خرم آباد برشمرد. این دره به طول 15 و پهنای 10 کیلومتر بین کوه های آهکی که به موازات هم کشیده شده اند و در ارتفاع 1170 متری از سطح دریا قرار گرفته است. وجود غارهای متعدد در دره خرم آباد سبب شده است این دره تاریخی مورد توجه باستان شناسان و کاوشگران داخلی و خارجی قرار بگیرد و به مرکز تحقیقات آنها تبدیل گردد. تاکنون 17 غار از اقامتگاه های انسانی دوره پارینه سنگی در این منطقه کشف شده است.

مطالعات باستان شناسی که در گذشته در دره خرم آباد انجام گرفته، قدمت این شهر را حدود 40 هزار سال نشان می دهد. اما آخرین کاوشی که توسط هیات ایرانی - اسپانیایی در دره خرم آباد و غار کلدر انجام شد، نشان دهنده قدمت 54 هزار و 400 ساله این دره است. خرم آباد با قدمت و ویژگی های منحصر به فردش قابلیت ثبت دنیای را دارد و چند سالی است برطرف موانع موجود در جهت ثبت دنیای شدن این اثر ارزشمند در دستور کار مسئولان و مورد تاکید کارشناسان حوزه میراث فرهنگی لرستان قرار گرفته است که البته جدی تر باید پیگیری گردد. کارشناسان میراث فرهنگی می گویند اگر یونسکو عزمی برای برطرف موانع در راه دنیای شدن خرم آباد مشاهده نکند، می تواند نام این اثر را از لیست آثار در انتظار ثبت دنیای خط بزند.

• ویژگی های منحصر به فرد دره

یک کارشناس ارشد فرهنگ و زبان های باستانی درباره اهمیت دره خرم آباد به خبرنگار ما می گوید: این دره یکی از مهم ترین زیستگاه های فرهنگی و تاریخی انسان است که قدمت آن به بیش از 40 هزار سال می رسد. تعامل میان انسان و طبیعت از دیگر ویژگی های منحصر به فرد این دره تاریخی است. مهرداد زرین جویی می افزاید: به بیان دیگر، بشر این مکان را بر اساس شرایط جغرافیایی ویژه آن انتخاب نموده و برای سال های متمادی توانسته در آن زندگی کند. با تبدیل زیستگاه های بشری از کوه به دشت، تاثیرگذاری این دره بیشتر نمود پیدا می نماید.

وی اظهار می نماید: دیرپایی زیست بوم دره خرم آباد را می توان در شمار 10 سایت معروف دنیا توصیف کرد. در هر یک از این زیستگاه ها انسان توانسته است شرایط زیست خود را دگرگون کند. از سوی دیگر، تکامل زندگی انسان از کوه به دشت را می توان در این دره تاریخی به وضوح مشاهده کرد. زرین جویی می گوید: در ابتدا انسان ها در این دره در غارهای مختلفی چون کنجی، قمری و یافته ساکن بودند و پس از آن زندگی خود را در کنار چشمه ها و سایر مواهب طبیعی دشت ها ادامه دادند. وی ادامه می دهد: از دیگر ویژگی های این دره تغییر نسبتا آرام و تدریجی شرایط اقلیمی آن است. این تغییر، تداوم زندگی و زیست انسانی و حتی جانوری را دچار وقفه ننموده و همواره زندگی در آن جریان داشته است. تعامل طبیعت با زندگی انسانی را می توان به وضوح در آن مشاهده کرد.

• لزوم پیگیری مدیران استان
• این کارشناس ادامه می دهد: در دره تاریخی خرم آباد تاکنون 100 اثر تاریخی شناسایی شده که از این تعداد حدود 70 اثر در فهرست آثار ملی قرار گرفته اند. دره تاریخی خرم آباد هم اکنون در فهرست موقت ثبت دنیای قرار گرفته است. وی می گوید: معمولا هر کشور سالانه تنها فرصت مطرح کردن یک یا 2 اثر خود را در شورای عالی یونسکو برای ثبت دنیای دارد. با توجه به این که در کشور ما تعداد زیادی از آثار دارای ظرفیت ثبت دنیای هستند، برای ثبت دره خرم آباد نیازمند حمایت در سطوح ملی و استانی از سوی سازمان میراث فرهنگی، نمایندگان مجلس، مدیران ارشد استانی و نهادهای تصمیم گیر و سیاست گذار هستیم تا با حمایت آنها این اثر هرچه سریع تر در دستور طرح و آنالیز برای ثبت دنیای قرار بگیرد. وی با تاکید بر این که مدیران استانی باید به طور جدی پیگیر ثبت دنیای دره خرم آباد باشند، می افزاید: معیاری که یونسکو برای ثبت دنیای این دره اعلام نموده، مباحث فرهنگی و تاریخی این اثر گرانبهاست. معیارهای ثبت دنیای دره

این کارشناس حوزه میراث فرهنگی بیان می نماید: دره خرم آباد از معیارهای ثبت دنیای حداقل 4 مولفه را دارد: نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی باشد، گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا ازبین رفته باشد، نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان می دهد و نمونه برجسته ای از تعامل بین انسان و محیط زیست یا نماینده یک فرهنگ باشد. دره خرم آباد همه این موارد را دارد. زرین جویی اظهار می نماید: زمانی که یک اثر به صورت موقت در لیست یونسکو قرار می گیرد، باید به سرعت عوامل اجرایی و اداری متولی میراث فرهنگی زمینه را برای ثبت دائم آن آماده نمایند چون اگر پیگیری ها و اقدام های لازم صورت نگیرد، احتمال خروج آن اثر از لیست موقت وجود دارد.

• تهدیدهای موجود در جهت ثبت دنیای

کارشناس حوزه میراث فرهنگی و باستان شناسی در ادامه این گفت وگو به تهدیدهای موجود در جهت ثبت دنیای شدن دره خرم آباد اشاره می نماید و می گوید: توسعه عمران شهری به صورت نامتعارف و تعارض آن با نمادهای تاریخی، فرهنگی و گردشگری این دره مهم ترین عامل تهدیدنماینده این اثر برای ثبت دنیای است. زرین جویی می افزاید: به عنوان نمونه، تغییر کاربری های عرصه قلعه فلک الافلاک و توسعه نامتوازن شهری باعث بروز مسائلی در روند ثبت دنیای دره خواهد شد. وی تاکید می نماید: باید نگاه جامعی به محدوده 20 تا 30 کیلومتری دره خرم آباد وجود داشته باشد و فعالیت های عمرانی، فرهنگی و گردشگری این شهر بر اساس این نگاه جامع باشد، اما متاسفانه این نگاه هنوز وجود ندارد.

• لزوم برطرف موانع

زرین جویی می گوید: واقعیت این است که شاه کلید توسعه مالی خرم آباد، توجه به قابلیت های تاریخی، فرهنگی و گردشگری این شهر با موضوع دره خرم آباد است. به همین دلیل باید توافق نامه ای میان دستگاه های اجرایی امضا گردد و با موضوع مدیریت ارشد استان، همکاری ها و پیگیری های فراسازمانی شکل بگیرد. این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه می دهد: باید طرح دره خرم آباد، با توجه به محورهای ثبت دنیای آن، به یک قانون تبدیل گردد و ثبت دائم این دره به صورت یک قانون دیده گردد و تمام فعالیت های این محدوده با یک نگاه مرتبط با موضوع ثبت دنیای آن باشد.

وی می گوید: انتظار می رود پیش طرح ثبت دنیای دره خرم آباد زودتر توسط سازمان میراث فرهنگی کشور تهیه و به دفتر یونسکو ارسال گردد.

زرین جویی تاکید می نماید: در صورتی که پرونده ثبت دائم دنیای دره خرم آباد در دستور کار سازمان یونسکو قرار بگیرد و مسائل و موانع پیش روی ثبت دنیای آن از سوی این سازمان اعلام گردد، می توان مسائل را راحت تر حل و فصل کرد. فقط سازمان های متولی باید با دید کارشناسی و خیلی به موقع اقدام به برطرف موانع موجود نمایند.

• مقدمات فراهم شد

سال گذشته بود که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان خاطرنشان کرد: مطالعه اهمیت دره خرم آباد در توسعه پایدار گردشگری استان انجام و مقدمات ثبت این دره تاریخی در فهرست آثار دنیای فراهم و به منظور انجام مراحل بعدی روند ثبت دره خرم آباد به معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شده است. اما پس از آن دیگر از پیشرفت این اثر از مرحله تهیه مقدمات خبری شنیده نشد. امین قاسمی گفت: به منظور تهیه مقدمات ثبت دنیای دره خرم آباد، پژوهش مذکور توسط این اداره کل و در مدت 5 ماه در 2 جلد تهیه شد. وی همان زمان این را هم گفت که این پژوهش با هدف مطالعه اهمیت دره خرم آباد در توسعه پایدار گردشگری استان صورت گرفته است و نتیجه آن برای برنامه ریزی و اقدامات آینده به عنوان اولویت های توسعه گردشگری مد نظر قرار خواهد خواهد گرفت.