پول زور برای کویرگردی؟ - وبلاگ خلیج اپ

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، مشکل مسوولیت متولی بازار توریستی زمانی پدیدار می گردد که توریست هزینه ای برای ورود به یک منطقه توریستی می دهد و در مقابل یا خدماتی دریافت نمی کند یا این خدمات حداقلی است.

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، دو ضلع بازار اکوتوریسم جهانگرد و متولی آن هستند و هر کدام مسوولیتی دارند. جهانگردان باید مولفه های پایداری و حفاظت از عرصه های طبیعی را رعایت نمایند و در مقابل سفری امن و راحت داشته باشند. متولی نیز موظف است احتیاجهای گردشگر ها را فراهم کند، البته به نحوی که طبیعت منطقه دچار کمترین آسیب شود. برای فراهم کردن این احتیاجها منطقی است که به مجموعه ای از زیرساخت ها احتیاج داریم، چنان که در همه منطقه ها جهان نیز مرسوم است. گاه بعضی کشورها هزینه هایی بابت ورود به عرصه هایی که این زیرساخت ها در آن فراهم شده دریافت می نمایند. مشکل اما زمانی پدیدار می شود که جهانگرد هزینه ای برای ورود به یک منطقه جهانگردی می دهد و در مقابل یا خدماتی دریافت نمی کند یا این خدمات حداقلی است.

پول زور برای کویرگردی؟

در روزهای اخیر خبری به شکل غیررسمی منتشر شد که بر اساس آن ورودیه کویر مرنجاب با افزایش 7برابری از 30 هزار تومان به 200 هزار تومان رسیده و همین موضوع باعث واکنش گردشگر ها شده است. فارغ از نقد این افزایش یا صحت و سقم، پرسشی که بسیاری از جهانگردان دارند این است که در ازای مبلغی که در سایت های جهانگردی گرفته می شود چه خدماتی دریافت می نمایند. آنالیز های جهانی اقتصاد درباره الگوهای جهانی نشان می دهد که در سایر کشورها زون های جهانگردی دارای طرح های مدون بوده و مجموعه ای از خدمات بر اساس این طرح که با اصول محیط زیست سازگار است به جهانگردان ارائه می شود.

ضرورت طرح مدیریت مقصد جهانگردی در ایران

شهاب چراغی راهنمای جهانگردی سابقه برگزاری تورهای طبیعت گردی به آفریقا، آمریکای جنوبی و ... را دارد. او به جهانی اقتصاد می گوید: من تا به حال کشوری نرفته ام که برای ورود به کویر ناچار به پرداخت ورودیه باشم. البته در مواردی روستایی در حاشیه کویر وجود دارد که در آن امکانات اقامتی و... به جهانگردان عرضه می شود و گردشگر از گذرگاه این روستا وارد کویر می شود. با این حال در ایران کویرهای ما گستره وسیعی را شکل می دهند که می توان از منطقه ها مختلف وارد آنها شد و تفاوت مرنجاب با بعضی از آنها به جاده دسترسی برمی شود.

این راهنمای جهانگردی معتقد است ما باید طرح مدیریت مقصد جهانگردی در عرصه های طبیعی کشورمان داشته باشیم. او می افزاید: طرح صرفا این نیست که ورودیه بگیریم. متاسفانه در بعضی منطقه ها شاهدیم که مردم روستایی زنجیر گذاشته و به ازای ورود جهانگرد مبلغی از آنها می گیرند و در مقابل خود را موظف به ارائه خدمات نمی دانند. مواردی را هم شاهد هستیم که یک سازمان یا اداره دولتی اجازه ورود جهانگرد را به یک جنگل نمی دهد در حالی که ورود به همه منطقه ها طبیعی ایران به جز منطقه ها چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست با محدودیت قانونی روبرو نیست.

به گفته چراغی در طرح مدیریت مقصد جهانگردی باید تعیین باشد ورودیه دریافت شده صرف چه مواردی می شود، ضمن آنکه یک تیم، مدیریت سایت جهانگردی را به عهده داشته باشد. او می گوید: در این زون، محدوده ای را برای کمپ کردن، پارکینگ، سرویس بهداشتی، سطل زباله و... در نظر می گیرند و در آنها مسیرهای پیاده روی و گشت زنی تعیین است. علاوه بر آن برنامه ریزی برای جمع آوری زباله هم وجود دارد اما متاسفانه ما نه در مرنجاب و نه در سایر منطقه ها چنین مواردی را شاهد نیستیم. از نظر این کارشناس جهانگردی مبلغی که برای ورودیه جهانگرد در یک محدوده لحاظ می شود باید با سایر منطقه ها همخوانی داشته باشد.

او شرح می دهد: به عنوان مثال شما زمانی که به تخت جمشید به عنوان یکی از مهم ترین و محبوب ترین سایت های تاریخی ایران مراجعه می کنید ورودیه ای را می پردازید و در مقابل از مجموعه خدمات در نظر گرفته شده در سایت هم بهره می برید. این در حالی است که در مرنجاب یا سایر منطقه های که ورودیه با مبلغ بالاتر هم دریافت می شود در نهایت شاهد جمع آوری زباله هستید. بعضی معتقدند ایران قابل مقایسه با کشورهای اروپایی و ... نیست، چراغی می گوید: بسیاری از کشورها که از نظر توسعه یافتگی از ما پایین تر هستند، در این زمینه کارنامه پیروزی دارند که نمونه آن بسیاری از کشورهای آفریقایی است.

او در میان تورهای طبیعت گردی زیادی که به مقصد کشورهای مختلف برگزار نموده، دو تجربه شیلی و مراکش را پیروز تر می داند و می افزاید: در شیلی سایت های جهانگردی کاملا برای جهانگرد برنامه ریزی شده بود ، همچنان که مراکشی ها هم به شکل قابل قبولی به همه احتیاجهای جهانگرد توجه نموده بودند. در این کشورها سازمان های متولی جهانگردی منفعل نیستند و خود را در حد سازمان حفاظتی از بناها و عرصه های طبیعی نمی دانند. متاسفانه در ایران متولیان وظیفه خود را در حفاظت و حراست از سایت های طبیعی و تاریخی خلاصه نموده اند و در آنها برنامه های ترویجی وجود ندارد. چراغی در این زمینه به وجود روستاهای فراوان هدف جهانگردی در استان های مختلف اشاره نموده و می گوید: در این روستاها باید طرح جهانگردی وجود داشته باشد، اینکه منظره آینده توریسم در آن چیست، مردم چطور باید خدمات به گردشگر ارائه دهند، کدهای رفتاری جهانگرد چیست، نوع برخورد جامعه محلی چطور باید باشد.

حفاظت مشارکتی با توریسم

وحید عامری راهنمای جهانگردی تجربه برگزاری تور طبیعت گردی به آسیانه میانه و آفریقا را دارد. او هم مانند شهاب چراغی می گوید: ما احتیاجمند طرح جامع برای جهانگردی هستیم. متاسفانه در حال حاضر به شکل سلیقه ای ورودیه دریافت می نمایند و درمقابل آن خدماتی به جهانگرد ارائه نمی شود. او با اشاره به تجربه سفر خود به آفریقا می افزاید: در کنیا شاهد همکاری مدیریت پارک های ملی با شورای روستا هستیم تا بتوانند به شکل بهتری از حیات وحش حفاظت نمایند اما در ایران به شکل سازمان دهی شده این مشارکت ها تعریف نشده است. در منطقه های هم که در محدوده مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست نیست، برخوردها سلیقه ای است.

ورودیه به شرط دریافت خدمات

محمد گائینی راهنمای جهانگردی هم در این باره به جهانی اقتصاد می گوید: ابتدا باید تعیین شود متولی توریسم در مرنجاب کیست و در ادامه این انتقاد را عنوان کرد که در قبال چه خدماتی افزایش نرخ اتفاق می افتد. اگر این موضوع شفاف شود آنگاه شاهد نارضایتی نخواهیم بود. به گفته او در پارک های ملی سایر منطقه ها جهان ورودیه های قابل توجهی گرفته شده و در کنار آن خدمات بالایی هم ارائه می شود. گائینی می افزاید: صرف گرفتن ورودیه مسئله ای ندارد اما چالش زمانی شکل می گیرد که خدمات تعریف شده ای ندارد اما اگر هر دو در کنار هم باشند در نهایت بهره برداری به شرط حفاظت شکل می گیرد که به پایداری در این منطقه ها منجر می شود.

بهره برداری به شرط حفاظت

گفته های این کارشناسان نشان می دهد ما در ایران همچنان با مشکل فقدان طرح های مدیریت مقصد جهانگردی روبرویم، همین موضوع سبب شده ارائه خدمات تنها در بعضی مقاصد به کشیدن جاده برای دسترسی بهتر یا جمع آوری زباله خلاصه شود. این در حالی است که می توان خدمات مختلف از تفریحات ماجراجویانه تا خدمات بهداشتی و ... را در زون های جهانگردی با کمترین تخریب گنجاند.