تغذیه در اخبار (2)، همه آنالیز های تغذیه ای اعتبار یکسانی ندارند ، خواص معجزه آسا را فراموش کنید - وبلاگ خلیج اپ

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، پژوهش های علمی در حوزه تغذیه معمولا پیچیده هستند و یافته های آنها اغلب در رسانه ها بیش از حد ساده سازی می شوند وگاهی توصیه های نادرستی بر مبنای آنها به انجام می گردد.

آنالیز های تغذیه ای هم مانند سایر آنالیز های پزشکی از لحاظ اعتبار و اتکاپذیری ارزش یکسانی ندارند و در درجات گوناگون قرار می گیرند.

برای اینکه بتوانید تشخیص دهید که توصیه های غذایی که بر مبنای یافته های یک آنالیز تازه در یک گزارش خبری بیان می گردد، اعتبار و ارزش عمل کردن دارد، این هفت پرسش را باید درباره آنالیز هایی که مبنای این توصیه ها بوده اند، مطرح کنید و از آنها به عنوان شناساگرهای اتکاپذیری آنالیز ها بهره ببرید.

یک- یکی از مهمترین چیزهایی که باید به یاد داشته باشید این است که یک آنالیز تازه چه ارتباطی با مجموع شواهد علمی قبلی در آن حوزه دارد و به اصطلاح وزن شواهد تازه چقدر است؟

دو- آیا این گزارش نتایج یک آنالیز واحد را بیان می نماید؟ یک آنالیز واحد ندرتا آنقدر تاثیرگذار است که بر اساس نتایج آن افراد رفتارهایشان را تغییر دهند. مهم این است که نتایج این آنالیز با سایر آنالیز ه در این حوزه چه ارتباطی پیدا می نماید و چطور با آنها جفت و جور می گردد. بعضی از مقالات پس زمینه یا هم بافتی که آنالیز تازه در آن صورت گرفته است، در اختیار می گذارند، در اختیار خواننده می گذارند، اما در مواردی ضروری است که خودتان را تحقیق بیشتری در این باره انجام دهید.

سه- این آنالیز چقدر بزرگ است؟ به حجم نمونه آنالیز توجه کنید، چرا که آنالیز های با حجم نمونه بزرگ نسبت به آنالیز های کوچکتر به نتایج قابل اتکاتری می انجامند.

چهار- آیا این آنالیز بر روی حیوانات صورت گرفته است یا انسان ها؟ بسیاری از آنالیز های مهم در حیوانات صورت گرفته اند، اما فزونین راه برای درک چگونگی تاثیر غذا و مواد مغذی بر سلامت انسان ها این است که این آنالیز در انسان ها انجام گردد.

پنج-آیا نقاط انتهایی (endpoint) مورد توجه در این آنالیز بیماری واقعی هستند بیماری قلبی یا پوکی استخوان هستند یا نه. در بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی یا پوکی استخوان دهه ها طول می کشد تا بیماری ایجاد گردد. پژوهشگران برای اجتناب از انتظار طولانی مدت در تحقیق درباره این بیماری ها گاهی به شاخص هایی مربوط به این بیماری ها مانند تنگ شدن شریان ها یا تراکم استخوان توجه می نمایند. اما این شاخص ها همواره به این بیماری ها ختم نمی شوند.

شش- رژیم غذایی چگونه مورد ارزیابی قرار گرفته است؟ بعضی از روش های ارزیابی رژیم غذایی بهتر از روش های دیگر هستند. آنالیز ها خوب و قوی می توانند متدولوژی یا روش شناسی های خوب را نشان دهند.

هفت- این آنالیز از چه نوعی است؟ انواع آنالیز ها در پژوهش های پزشکی به چند دسته متفاوت از جمله آنالیز های هم گروه (کوهورت)، کارآزمایی های کنترل شده اتفاقی شده، متاآنالیزها (فراتحلیل ها)، بازبینی های سیستمیک، آنالیز های مورد شاهدی و آنالیز های حیوانی.

استاندارد طلایی در میان این انواع آنالیز ها در حوزه تغذیه، کارآزمایی های بالینی تصادفی شده ای هستند که در آن مداخلات رژیم غذایی در برابر نقاط انتهای سخت مانند بیماری قلبی، سرطان و... سنجیده شده اند. اما انجام چنین کارآزمایی هایی اغلب به خاطر هزینه بالا، پذیرش پایین شرکت نمایندگان در مدت های طولانی و مسائل بالقوه اخلاقی اغلب غیرعملی است.

در نبود شواهد از چنین کارآزمایی هایی قوی ترین طراحی آنالیز، آنالیز های هم گروه یا کوهورت آینده نگر خوب طراحی شده هستند که در آنها شمار بزرگی از افراد شرکت نماینده سالم برای سال ها یا حتی دهه ها از لحاظ دچار شدن به بیماری معینی پیگیری می شوند.

آنالیز های هم گروه یا کوهورت آینده نگر نسبت به آنالیز های گذشته نگر مورد- شاهدی یا آنالیز های مقطعی فزونی دارند. چون آنالیز های گذشته نگر یا مقطعی به خاطر اینکه اتکایشان به یادآوری افراد برای مشخص عوامل موثر رژیم غذایی و انتخاب شرکت نمایندگان گروه شاهد یا کنترل در معرض سوگیری (bias) قرار دارند.

آنالیز های حیوانی می توانند به یاری به درک سازوکارهای بیماری ها یاری نمایند، اما نتایج ممکن است به انسان ها قابل تعمیم نباشند. کارآزمایی های کوچکتر بر اساس اثر مداخلات رژیم غذایی انسان ها بر شاخص های زیستی واسطه ای مانند قند یا کلسترول خون نیز می تواند به روشن شدن سازوکارهای زیست شناختی یاری کند و شواهد به دست آمده از چنین کارآزمایی هایی مکمل یافته های آنالیز های بزرگ کوهورت هستند. در انتها، ترکیب شواهد از چند نوع آنالیز- به خصوص آنالیز های کوهورت آینده نگر و کارآزمایی های مداخله ای انسانی- را می توان برای اطلاعات لازم برای تدوین راهنماهای و سیاست های تغذیه ای به کار برد.

خلاصه کردن شواهد با استفاده از بازبینی های سیستماتیک یا متاآنالیزها (فراتحلیل ها) هم می تواند سودند باشد. البته فراتحلیل ها باید با احتیاط انجام شوند و تفسیر آنها با توج به کلیت شواهد انجام گردد.

بنابراین همه گزارش های خبری درباره آنالیز های تازه در این حوزه و توصیه هایی غذایی که در آنها می گردد، ارزش آن را ندارد که شما وقت تان صرف خواندن آنها کنید. به جز هفت شناساگری که در بالا ذکر کردیم، توجه بعضی نکات ساده دیگر هم می تواند به شما یاری کند:

یک- آیا نویسنده یک کارشناس تغذیه (در مقطع کارشناسی تحصیل نموده است) یا متخصص تغذیه (که در مقاطع بالاتر تا دکترا ادامه تحصیل داده اند) است.

دو- در مقاله های پژوهشی، آیا داوری همتا (بازبینی بوسیله کارشناسان مستقل این حوزه) صورت گرفته است.

سه- آیا مقاله لیست منابع اطلاعات دارد و آیا این منابع اصلی مقاله قابل اتکا هستند.

چهار- آیا این مقاله یک یا چند فراورده غذایی را تبلیغ می نماید. در مقالات تبلیغی ممکن است نویسنده تجربیات شخصیاش را هم به عنوان شاهدی بر ادعاهایش بیان کند. اما چنین شواهدی که اصطلاحا anecdotal نامیده می شوند، در معرض سوگیری و اثر دارونما هستند و نمی گردد به آنها اتکا کرد.

پنج- آیا نتایج مقاله بیش از حد خوب هستند که حقیقی باشند. مقالاتی که ادعای علاج معجزه آسا یا حل سریع مشکل تغذیه ای یا تناسب اندام شما را می نمایند، معمولا باید شک شما برانگیزند. اگر مقاله ای ادعای تاثیر رژیم غذایی از لحاظ کم کردن مقداری زیادی وزن در مدتی کوتاه دارد یا خواصی معجزه آسایی را به یک ماده غذایی نسبت می دهد، بهتر است از خواندن آن صرفنظر کنید.

بالاخره یک شگرد بسیار ساده این است که به اشکالات دستور زبانی در یک مقاله توجه کنید، وجود خطاهای فراوان به اصطلاح املایی و انشایی اعتبار نویسنده را پایین می آورد.

برگرفته از: خبرنامه بهداشتی دانشگاه هاروارد

بیشتر بخوانید:

• چطور باور نکنید: توصیه های غذایی در اخبار | باید پشت تیترها را ببنید