ال نینو قوی در راه ایران؛ پیش بینی تشدید بارش ها در پاییز و زمستان - وبلاگ خلیج اپ

به گزارش وبلاگ خلیج اپ، تسنیم نوشت: طبق اعلام مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در زمان حاضر در بخش شرقی و مرکزی اقیانوس آرام دمای سطح آب در حوضه حاره ای آن (فاصله بین 10 درجه شمالی و جنوبی خط استوا) بالاتر از محدوده نرمال واقع شده است که بیانگر رخداد ال نینو است.

گردش های جوی در این منطقه مطابق با شرایط ال نینو واقع شده است. از این رو انتظار می رود با احتمال بیش از 95 درصد شرایط ال نینو تا دی و بهمن 1402 رشد یابد.

به عبارت دیگر افزایش بی هنجاری دمای آب اقیانوس آرام متناسب با تضعیف باد های تجارتی و تغییر گردش باد در سطوح زیرین و فوقانی اتمسفر زمین در منطقه حاره اقیانوس و منطقه ها مجاور متصور است.

بر اساس آخرین داده های مشاهداتی از ابتدای امسال به تدریج ناهنجاری نوسان جنوبی (لانینا-ال نینو) به سرعت تغییر فاز داده و از فاز سرد (لانینا) وارد فاز گرم (ال نینو) شد. انتظار می رود با احتمال قوی تا زمستان آینده که یک رویداد ال نینو میانه تا قوی تشکیل گردد و تأثیرات آن بر آب و هوای دنیا در منطقه ها به خصوص در فصول پاییز و زمستان 1402 توسعه یابد.

دانشمندان علوم جو و اقیانوس مدت هاست که کشف نموده اند ناهنجاری های فشار و دمای اقیانوسی (ال-نینو و لانینا) نقش مهمی در گردش های جوی و آب و هوا در مقیاس های کوچک و بزرگ ایفا می نمایند و به ویژه در فصل سرد که سامانه های جوی پرفشار حاکم می شوند، این موضوع صادق است.

دمای آب اقیانوس تا عمق 200 متری در منطقه وسیعی از اقیانوس آرام استوایی به طور منظم بین فاز های گرم (ال نینو) و سرد (لانینا) جابجا می گردد. به این پدیده نوسان جنوبی و به فاز گرم نوسانات جنوبی ال نینو گفته می گردد که در انگلیسی مخفف آ ن ENSO است و به طور معمول هر یک تا 3 سال یک تغییر فاز روی می دهد.

از رویداد های ال نینو-لانینا به عنوان یک شاخص برای پیش بینی فصلی و اقلیمی در هواشناسی و اقلیم شناسی استفاده می گردد و انتظار می رود رویداد ال نینو در آب و هوای فصل پاییز و زمستان 1402 تأثیرات مهمی بر جای بگذارد.

بر اساس آخرین داده ها، ناهنجاری ال نینو در حال رشد است و وقوع یک رویداد میانه تا قوی ال نینو مورد انتظار است که تأثیرات گسترده ای آب و هوایی در فصول پاییز و زمستان 1402 در منطقه ها مختلف دنیا خواهد داشت.

همچنان که تحت تاثیر آغاز النینو در تابستان 1402 و البته در کنار سایر عوامل با رویداد های مختلفی مانند آتش سوزی جنگل ها و وقوع دوره های گرم بی سابقه در منطقه ها مختلف دنیا و به خصوص در جنوب اروپا، جنوب شرق آسیا و آمریکای شمالی و جنوبی روبرو بودیم.

هر فاز ENSO بر فشار و آب و هوا در منطقه ها استوایی تأثیر متفاوتی دارد و بر گردش کلی دنیای هوا در طول زمان تأثیر گذاشته و الگو های آب و هوا را در سراسر دنیا تغییر می دهد. ال نینو یا لانینا معمولاً بین اواخر تابستان و اوایل پاییز ایجاد می گردد، سپس تا بهار سال بعد ادامه می یابد، اما بعضی رویداد های ال نینو یا لانینا می توانند تا 2 یا 3 سال طول بکشند.

علاوه بر دمای اقیانوس، یکی از تفاوت های اصلی در بین فاز های گرم و سرد، الگو های فشاری مرتبط است که آن ها ایجاد می نماید و منطقه ها پرفشار و کم فشار در دو سوی اقیانوس آرام استوایی بین شرق و غرب آن جابجا می گردد. (شکل های زیر را ببینید).

این تغییر فشار در لایه های زیرین جو سبب تغییر جریان باد در راستای مداری (شرقی - غربی) روی اقیانوس و تراز های فوقانی جو در منطقه ها استوایی می گردد. در شکل زیر منطقه ها پرفشار (H) و کم فشار (L) در دو حالت ال نینو و لانینا دیده می گردد.

این تغییرات فشار در طول زمان سبب تغییر گردش دنیای هوا شده و بر آب وهوای فصلی در هر دو نیمکره تأثیر می گذارد و معمولاً در اوج بی هنجاری دما و فشار یعنی در پاییز و زمستان بر منطقه ها جنب حاره مانند ایران تأثیر بیشتری دارد. در نیمکره شمالی با رویداد ال نینو و لانینا به سبب تغییرات گردش های جوی در لایه های مختلف جو، منطقه ها با بارندگی بیشتر از نرمال و کمتر از نرمال جابجا می شوند.

در شرایط لانینا در جنوب شرق آسیا در کشور هایی مانند فیلیپین واندونزی، شمال استرالیا بار ش تجمعی بیشتر از نرمال و ترسالی روی می دهد و در دوره ال نینو این منطقه ها کم بارش می شوند و بر عکس آنها، در شرایط ال نینو منطقه های مانند حوزه مرکزی اقیانوس آرام، شرق آفریقا و جنوب غرب آمریکا با بارش های بیشتر از نرمال و ترسالی روبرو می شوند.

مطالعات و آنالیز آماری بلند مدت (50 ساله) رویداد های ال نینو و لانینا همراه با رخداد های بارش در فصول سرد سال در ایران نشان می دهد رویداد ال نینو و لانینا در مقدار بارش تجمعی و الگوی دمایی تاثیرگزار است، اما تنها عامل معین نماینده شرایط هوای فصل سرد نیست و عوامل دیگری نیز می بایست مورد توجه قرار گیرد که این عوامل پیش بینی پذیری طولانی و چند ماهه مانند ال نینو ندارند.

مانند دورپیوند نوسان اطلس شمالی (NAO) که فاز و شدت یا دامنه نوسان آن تنها برای بازه زمانی دو هفته قابل پیش بینی است و بر آب و هوای ایران موثر است؛ بنابراین با رخداد ال نینو و لانینا نمی توان نتیجه مطلق برای شرایط آب و هوا در فصل پاییز و زمستان پیش بینی کرد.

تحقیقات آماری نشان داده است که معمولا با رویداد ال نینو غالبا بارش تجمعی پاییزی در ایران در شرایط مطلوب بوده و بارش های تجمعی در حد نرمال و فراتر از نرمال دریافت شده است. برعکس در سال های وقوع شرایط لانینا در بیشتر استان های کشور بارش های تجمعی پاییزی به کمتر از نرمال گرایش د اشته است.

طی سه سال اخیر تا انتهای سال 1401 شرایط لانینای میانه در ایران حاکم بود و در این دوره به خصوص بار شهای پاییزی به طور استثنایی و شدیدا کمتر از نرمال بود. گرچه همین مطالعات نشان می دهند در بعضی سال ها به ترتیب با وجود ال نینو یا لانینا بارش های کمتر یا بیشتر از حد انتظار یا نرمال روی داده است.

با این تفاسیر برای پاییز و زمستان امسال با احتمال بالا با رویداد ال نینوی میانه تا قوی روبرو خواهیم بود بنابراین انتظار می رود، در کنار سایر عوامل تاثیرگذار و دورپیوند های موثر، بارش تجمعی منطقه ها مختلف کشور در پاییز و نیمه اول زمستان 1402 و به خصوص در نیمه غربی به حد نرمال و فراتر از نرمال برسد.

خروجی مدل های عددی پیش بینی فصلی بیانگر احتمال بالا (50 تا 70 درصد) برای وقوع بارش های نرمال تا بیش از نرمال در فصل پاییز و زمستان 1402 است.

شایان ذکر است که گرچه سیل از یک محدوده زمانی یک یا دو هفته بیشتر قابل پیش بینی نیست، ولی با توجه به انتظارات کلی از بارش های احتمالی، برای جلوگیری و کاهش آسیب های احتمالی و خسارت های ممکن ناشی از سیل های گسترده مانند اواخر سال 97 و اوایل سال 98 و برای حفظ آب و خاک باید برنامه های اجرایی متناسب در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.

به خصوص در منطقه ها شیبدار با پتانسیل وقوع روان آب و سیلاب (متناسب با میانگین بلندمدت بارش تجمعی منطقه موردنظر) و منطقه ها با کمبود پوشش گیاهی اقدامات آبخیزداری و ساخت آب بند های فنی مناسب توسعه داده گردد.